Zdrowie zwierząt: Ku bardziej odpornej i zrównoważonej przyszłości Europy

Związek Przemysłu Weterynaryjnego POLPROVET zwraca uwagę na kluczowe wnioski z najnowszego raportu Oxford Analytica przygotowanego dla AnimalhealthEurope, który ukazuje bezpośredni wpływ zdrowia zwierząt na efektywność produkcji, ochronę środowiska i bezpieczeństwo żywności w Europie. Raport Towards a more resilient and sustainable future for Europe - zawiera analizę ilościową korzyści płynących z holistycznej opieki zdrowotnej nad zwierzętami oraz związanych z nią efektów w obszarze środowiska, gospodarki i społeczeństwa w Europie. 

 
Raport, oparty na trzech studiach przypadków z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Francji, pokazuje, że inwestycje w profilaktykę chorób zwierząt przynoszą wymierne korzyści ekonomiczne i środowiskowe. Wnioski te są szczególnie istotne w kontekście wyzwań stojących przed europejskim sektorem rolnym, takich jak zmiany klimatyczne, rosnące koszty produkcji oraz potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Opracowanie wskazuje między innymi na spadek produkcji żywności i podaży w wyniku dodatkowego przypadku choroby, oszczędności w pogłowiu dzięki wyższym wskaźnikom szczepień oraz wpływ chorób zwierząt na efektywność produkcji i emisje. 

Najważniejsze wnioski z raportu: 

Niemcy (hodowla świń): 
Zwiększenie wskaźnika szczepień przeciw PRRS (z 20% do 40%) może zmniejszyć śmiertelność zwierząt o 11%, co przekłada się na oszczędność 21,9 mln kg paszy i 71 tys. m² gruntów rolnych. Wartość uratowanej produkcji wieprzowiny to ok. 8,3 mln euro. 

Wielka Brytania (hodowla bydła): 
Poprawa zdrowia krów mlecznych może zwiększyć wydajność mleczną o 25 tys. litrów i ograniczyć emisję CO₂ o 36 mln kg – równowartość 188 tys. lotów między Londynem a Nowym Jorkiem. 

Francja (hodowla drobiu): 
Kampania szczepień przeciwko HPAI (ptasiej grypie) pozwoliła ograniczyć liczbę ognisk choroby z 1374 do zaledwie 10 w ciągu roku. Wzrost produkcji drobiu o 12,1% przełożył się na wzrost eksportu o 7% i oszczędności rzędu 16,7 mln euro. 

„Raport wskazuje konkretne dane liczbowe podkreślające centralną rolę opieki zdrowotnej nad zwierzętami w budowaniu bardziej zrównoważonej przyszłości. Od ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt, przez redukcję emisji z produkcji żywności, po zapewnienie dostępnych cenowo i zrównoważonych dostaw żywności - wierzymy, że nasza praca ma znaczenie, a liczby to potwierdzają” - skomentowała Roxane Feller, dyrektor generalna AnimalhealthEurope. 

 
„Wnioski z raportu jasno pokazują, że inwestycje w profilaktykę - przede wszystkim w szczepienia, bioasekurację i wczesną diagnostykę - zwracają się wielokrotnie: poprawiają dobrostan, stabilizują łańcuch dostaw żywności i obniżają ślad środowiskowy produkcji. To sedno podejścia One Health w praktyce. Jako przemysł weterynaryjny w Polsce chcemy wskazywać i dostarczać sprawdzone produkty i rozwiązania aby przyspieszyć wdrożenia dobrych praktyk. Chcemy współpracować ze środowiskami lekarzy weterynarii, hodowcami oraz administracją i służbami weterynaryjnymi kraju, tak aby nasz kraj mógł wdrożyć skalowalne rozwiązania.” - Radosław Knap, Sekretarz Generalny POLPROVET. 

Znaczenie dla Polski: 

W 2025 roku sektor drobiarski w Polsce zmaga się z rekordową liczbą ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI). Do początku listopada potwierdzono już 100 ognisk choroby u drobiu, obejmujących m.in. 72 tysiące kur rzeźnych, 17 tysięcy indyków oraz ponad 173 tysiące kur niosek. Dodatkowo, w tym samym czasie stwierdzono 58 ognisk rzekomego pomoru drobiu (Newcastle Disease, ND), który również generuje poważne straty ekonomiczne i wymaga rygorystycznych działań bioasekuracyjnych. Skala zakażeń budzi zaniepokojenie Komisji Europejskiej, która rozważa wprowadzenie nadzwyczajnych środków ograniczających przemieszczanie drobiu w Polsce. Choroba powoduje masowe likwidacje stad, zakłócenia w handlu i poważne straty dla producentów.  

Sektor trzody chlewnej nadal boryka się z afrykańskim pomorem świń (ASF). W 2025 roku potwierdzono już 18 ognisk ASF u świń oraz setki przypadków u dzików, co skutkuje utrzymywaniem rozległych stref ograniczeń w wielu województwach. Choroba prowadzi do konieczności likwidacji stad, wstrzymania eksportu i wysokich kosztów bioasekuracji. W związku z tym Ministerstwo Rolnictwa wdrożyło programy wsparcia inwestycji zapobiegających rozprzestrzenianiu się ASF, jednak sytuacja pozostaje trudna, szczególnie dla małych i średnich gospodarstw. 

W sektorze bydła rośnie zagrożenie chorobą niebieskiego języka (Bluetongue, BT), wywoływaną przez wirusa BTV-3. Do końca października 2025 roku stwierdzono 11 ognisk choroby, głównie w województwach pomorskim, lubuskim i wielkopolskim. Choć zakażenia przebiegają bezobjawowo, ich obecność skutkuje ograniczeniami w przemieszczaniu zwierząt i eksportem, co wpływa na konkurencyjność polskiego sektora mlecznego i mięsnego. Obszary objęte ryzykiem zostały wyznaczone zgodnie z przepisami UE, a Polska utraciła status kraju wolnego od BT. 

Wszystkie trzy sektory – drobiu, trzody chlewnej i bydła – wymagają pilnych działań systemowych. Bazując na studiach przypadków z innych krajów, należy dostosować krajowe programy szczepień, intensyfikację monitoringu chorób zakaźnych oraz wsparcie dla hodowców w zakresie bioasekuracji. Tylko skoordynowane działania, oparte na danych naukowych i współpracy z instytucjami weterynaryjnymi, pozwolą Polsce utrzymać konkurencyjność na rynku europejskim i globalnym, jednocześnie chroniąc zdrowie zwierząt, ludzi i środowisko.